Mariss Jansons i Symfonie A. Brucknera (1) - problemy z proporcjami Ósmej.

Wydana przez BR Klassik płyta z VIII Symfonią c-moll Antona Brucknera jest w rzeczywistości nagraniem z koncertu w wykonaniu Bawarskiej Orkiestry Radiowej pod dyrekcją Marissa Jansonsa, który odbył się w listopadzie 2017 roku. Jansson sięga po tę partyturę po kilkuletniej przerwie w obcowaniu z dziełami wybitnego austriackiego kompozytora, potwierdzając swoje zamiłowanie do muzyki późnoromantycznej. Ten niemalże półtoragodzinny utwór jest ostatnią ukończoną przez Brucknera symfonią i stanowi artystyczne wyzwanie zarówno dla wykonawców, jak i słuchaczy - przede wszystkim pod kątem zachowania spójności interpretacji w kontekście czasu trwania utworu, który mógłby zapełnić cały wieczór koncertowy.

To, co wysuwa się na pierwszy plan w tym wydaniu, to niezaprzeczalne zaangażowanie wszystkich muzyków oraz ich wytrwałość towarzysząca słuchaczom do ostatnich taktów. Precyzja gry oraz intonacja robią wrażenie - nie tylko biorąc pod uwagę fakt, że jest to nagranie na żywo. Wykonanie poniekąd sterylne i matematyczne, niemniej momentami aż prosi się o głębsze emocje poruszające słuchacza, nawet kosztem technicznej perfekcji. Partytura Brucknera, pełna zawiłych tematów i gęstej orkiestracji, charakterystycznych dla tej symfonii, jest przez Jansona prowadzona w sposób równomierny, tak jakby chciał wydobyć rzeczy ukryte przed słuchaczem w gąszczu lirycznej narracji oraz ciemnej ekspresji. Sprawia to, że brakuje przejrzystości w prowadzeniu głosów oraz kontrapunktów, co wprowadza niepokój i delikatny chaos w tak już skomplikowanej materii. Przyczyny tego zjawiska mogą być dwie: muzyczny eksperyment i „majstrowanie” przy proporcjach zaprojektowanych przez kompozytora w partyturze lub też problemy techniczne z samym nagraniem (co moim zdaniem jest mało prawdopodobne) i próba ratunku zarejestrowanego materiału. Jak dowiadujemy się z bookletu, w obsadzie realizatorów nagrania pojawił się Balance Engineer (reżyser balansu) Winfred Messmer, który mógłby być odpowiedzialny za nowatorskie podejście do Brucknerowskiej konstrukcji. Zbyt często instrumenty dęte są na pierwszym planie, przytłaczając grupę smyczkową, nawet jeśli to kwintet prowadzi główną linię melodyczną. Jego barwa pod względem technicznym odstaje od pozostałych grup. Prowadzenie tematów i proporcje między motywami a akompaniamentem zacierają się. Aż trudno uwierzyć, że takie właśnie brzmienie usłyszelibyśmy w naturalnej przestrzeni sali koncertowej.

Booklet załączony do płyty, autorstwa Jörga Handsteina, wydany jest w dwóch wersjach językowych, angielskiej oraz niemieckiej. Posiada ciekawy wstęp do symfonicznej twórczości Antona Brucknera z humorystycznym akapitem poświęconym nosowi kompozytora. Ów akapit zdaje się nie pasować do reszty treści. Książeczka zawiera także opis osiągnięć artystycznych łotewskiego dyrygenta Marissa Jansonsa oraz Bawarskiej Orkiestry Radiowej, uważanej za jedną z najlepszych orkiestr na świecie. Mimo bogatych informacji, brakuje szczegółów dotyczących okoliczności, w jakich powstała płyta. Dopiero po dokładnej analizie „drobnych druczków” dowiadujemy się, że mamy do czynienia de facto z nagraniem live, co może nie dziwić fanów orkiestry, która rejestruje wszystkie swoje koncerty. Prosty projekt graficzny okładki, ascetyczny w barwach, mało ciekawy estetycznie. Czysto informacyjny, jednak konsekwentnie trzymający formę wydawnictwa BR Klassik.

Nagranie niewątpliwie robi wrażenie pod kątem maestrii Bawarskiej Orkiestry Radiowej, lecz brak głębszych emocji w interpretacji Jansonsa oraz zachwianie balansu między grupami w orkiestrze sprawia, że chwilami zanika uczucie spójności tak bardzo potrzebne słuchaczowi w odbiorze długiego i wymagającego dzieła. Przy kolejnym nagraniu Mariss Jansons mógłby postawić na wpływy słowiańskiej emocjonalności, nawet kosztem niemieckiej precyzji. Dla równowagi, polecam wykonanie Wiener Philharmoniker pod batutą Herberta von Karajana z roku 1988 wydaną przez Deutsche Grammophon.

Marcin Mirowski

Anton Bruckner

Symfonia Nr 8, c-moll (wersja Nowaka 1890 r.)

Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks • Mariss Jansons, dyrygent

BR Klassik 900165 • w. 2018, n.2017 • 80’07” ●●●●○○

Autor bloga dziękuje Radiu Bawarskiemu w Monachium za nadesłanie albumu do recenzji. Polski dystrybutor tego wydawcy nie przyczynił się w żaden sposób do ukazania się omówienia powyższego nagrania na stronie.

 

Płytomaniak.blogspot would like to thank Bavarian Radio and Ms. Bärbel Widenmayer for sending the album and making this review possible.