Zapomniana muzyka polska (9) - utwory na fortepian Juliana Fontany.

 

Julian Fontana (1810-1869) był i chyba nadal jest kojarzony głównie jako uczeń i przyjaciel Fryderyka Chopina, kopista i wydawca dzieł mistrza. Jego własny dorobek kompozytorski pozostawał w cieniu twórczości geniusza, podobnie jak nieznane zdecydowanej większości były fakty z życia artysty o niezwykłej osobowości, człowieka parającego się wieloma zajęciami, z życia barwnego, aczkolwiek niełatwego i ostatecznie zwieńczonego tragicznym finałem. O tym, że niesłusznie, świadczy niezwykle interesujący album Acte Préalable, powstały co prawda kilkanaście lat temu, ale nadal zachowujący swoją ogromną wartość poznawczą, repertuarową i artystyczną, będący również punktem zwrotnym w karierze młodego w chwili powstania nagrania i prowadzącego niezwykle ożywioną działalność pianisty, Huberta Rutkowskiego. Projektem sięgnięcia po nieznany dorobek Juliana Fontany nie tylko sięgnął po laury Grand Prix III Konkursu Nagraniowego „Zapomniana Muzyka Polska”, dodam od siebie, że całkowicie zasłużenie, ale wywołał nim również całkiem spore poruszenie wśród znawców i wielbicieli pianistyki, zbierając pozytywne recenzje w kraju i za granicą.

Sądzę z perspektywy czasu od pierwszego zetknięcia się z prezentowanym nagraniem, że owe pochwały nie były dziełem przypadku, jako że sukces przedsięwzięcia warszawskiej wytwórni opiera się nadal na dwóch filarach: godnej przywrócenia do życia twórczości Juliana Fontany oraz bardzo dobrej, porywającej wręcz, a na pewno przykuwającej uwagę interpretacji Huberta Rutkowskiego, mającego w chwili rejestracji materiału 26 lat. Słuchając niniejszej propozycji, raczej nie będzie się żałować czasu z nią spędzonego i poświęconego na poznawanie twórczości nieznanego kompozytora, bowiem godnie reprezentuje swoją epokę i autora, nawet jeśli pozostawał w cieniu gigantów – Fryderyka Chopina i Franciszka Liszta. Muzyka fortepianowa Fontany może się podobać i ująć co wrażliwszych i życzliwszych na repertuarowe nowości melomanów melodycznym bogactwem, twórczą inwencją, zgrabną i bezbłędnie skonstruowaną formą, wszechstronnym wykorzystaniem możliwości instrumentu, wraz z typowymi dla swej epoki i stylistyki środkami wyrazowymi, fakturalnymi i technicznymi.

Jeśli mowa o tych ostatnich, to niekiedy kompozytor w swoich utworach stawia dość wysokie wymagania, ale na szczęście Hubert Rutkowski sprostał im w pełni. Młody wirtuoz gra nie tylko efektownie, z blaskiem, ale potrafi również wzruszyć i porwać bardziej stonowanym nastrojem i liryzmem, jak chociażby w „operowej” I Fantazji wykorzystującej motywy Lunatyczki Vincenza Belliniego czy w Elegii. W jego ujęciu jest to muzyka o niewątpliwym ładunku emocjonalnym, odwołująca się do prawdziwych szczerych uczuć i refleksji obecnych nie tylko u samego autora podczas aktu tworzenia, ale również u pianisty w momencie gry. Warto też zwrócić na liczne elementy taneczne, zarówno o charakterze polskim (Mazurki op. 21, A la Mazurka G-dur, Preludium a-moll op. 8 nr 5), bądź odwołujące się do egzotycznego folkloru z rejonu Morza Karaibskiego (Wspomnienia z wyspy Kuba op.12, Hawana op. 10). Dochodzi w tych ostatnich oryginalność naszego rodaka, który jako pierwszy z kompozytorów europejskich wykorzystuje tamtejsze melodie, wyprzedzając w czasie innych, sławnych kolegów (F. Liszt, M. Glinka). Choć może nie osiągają najwyższego poziomu natchnienia i inspiracji, a także twórczego opracowania, to brzmią efektownie i przystępnie. Są świadectwem nie tylko pobytu Juliana Fontany na Kubie, obecności polskiej kultury w tamtym rejonie, a także zainteresowania miejscową tradycją muzyczną, co zawsze cechowało kompozytorów obdarzonych ciekawością i wrażliwością.

Dobra realizacja dźwiękowa albumu, pozwalająca się sycić pełnym i czystym brzmieniem fortepianu, staranna forma graficzna, jak zawsze w przypadku produkcji Acte Préalable zawierająca na okładce reprodukcję obrazu polskiego malarza (Wierny towarzysz Juliusza Kossaka), podnoszą wartość omawianego przedsięwzięcia, będącego wydarzeniem pod względem repertuarowym i artystycznym, którego miłośnicy muzyki polskiej i koneserzy pianistyki nie powinni pominąć. Jeśli wśród nich znajdą się słuchacze, których pierwsza część projektu poświęconemu utworom fortepianowym Juliana Fontany wzbudziła zainteresowanie kolejnymi pozycjami dorobku autora, to mają do dyspozycji jeszcze dwie płyty, ale nagrane już z innym wykonawcą.

Paweł Chmielowski

Julian Fontana

Utwory fortepianowe 1

I Fantazja na temat motywów z Lunatyczki Belliniego op. 14; A la Mazurka G-dur; Kaprys op. 1 nr 1; La Havanne op. 10; Etiudy-Preludia w dwóch suitach op. 8; Elegia op. 7; Mazurki op. 21; Wspomnienia z wyspy Kuba op. 12; Ballada op. 17

Hubert Rutkowski, fortepian

Acte Préalable AP0160 • w. 2007, n. 2007 • CD, 80’51” ●●●●●○