Prokofiew mniej znany, ale bardzo dobrze wykonany - na dysku wytwórni BIS.

 

Wydana w zeszłym roku płyta szwedzkiego wydawnictwa BIS jest swego rodzaju hołdem dla trochę mniej znanej twórczości jednego z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku, Sergiusza Prokofiewa. W skład nagrania wchodzą: pięcioczęściowa suita z opery Gracz – Cztery Portrety i Zakończenie op. 49, suita z baletu Baśń o kamiennym kwiecie – Prolog op. 118, Suita weselna op. 126 i Fantazja cygańska op. 127 oraz Jesienny szkic op. 8.

Siergiej Prokofiew rozpoczął pisanie Gracza (na podstawie noweli Dostojewskiego) w roku 1915, czyli w wieku dwudziestu czterech lat, ale przecież nie był wówczas początkującym twórcą, lecz już znanym przedstawicielem młodej generacji kompozytorów. Uważano go w Rosji za czołowego modernistę, zdecydowanie sprzeciwiającego się konserwatystom. Pomimo młodego wieku miał już w swoim dorobku parę ciekawych utworów instrumentalnych, wśród których Drugi Koncert wywołał nawet atmosferę skandalu. Ogólnie rzecz ujmując Gracz jest karykaturalnym obrazem pogrążających się w moralnym upadku arystokratów rosyjskich. Autorem libretta jest sam kompozytor, który w miarę możliwości zachował dialogi Dostojewskiego w niezmienionej postaci, ale zmienił całą strukturę narracji.

Z kolei Baśń o kamiennym kwiecie do libretta Leonida Ławrowskiego i Miry Mendelssohn-Prokofiewej (notabene wieloletniej kochanki kompozytora, a później żony), to balet fantastyczny w trzech aktach, 10 obrazach, nawiązujący w treści do uralskich baśni ludowych ze zbioru Pawła Bazowa Malachitowa szkatułka. Jest to opowieść o miłości młodego rzeźbiarza Daniła (pragnącego wyrzeźbić cudowny kamienny kwiat znajdujący się w posiadaniu Władczyni Miedzianej Góry) i jego ukochanej Katarzyny, których spotykają różne perypetie, by w końcu mogli dostąpić upragnionego szczęścia i połączenia serc.

Obie suity przerywa krótki, kilkuminutowy Jesienny szkic op. 8, jedna z bardzo wczesnych kompozycji Prokofiewa – nastrojowa, obrazowa scenka jesiennej aury z zastosowaniem już dwudziestowiecznych środków wyrazu twórczego (którą zresztą można by grać "do pary" z równie nastrojowym i malowniczym poematem symfonicznym Wiosna op. 65 Dymitra Kabalewskiego).

Jak to często u Prokofiewa – oprócz wspaniałej muzyki najwyższej klasy, możemy liczyć na cięty humor, przerysowania, groteskę przeplatane delikatną kantyleną, aurą tajemniczości, czegoś nieuchwytnego, efemerycznego. W taki komiczny sposób scharakteryzowana została na przykład postać Generała z Graczy (część trzecia suity – Le General), po której pojawia się postać kolejna - Pauline (część czwarta, Pauline) – która umuzyczniona została wręcz duchowo, niebiańsko, ulotnie, cały czas jednak ze swoistą nutą niepokoju, niepewności. Zresztą, połączenie dwóch tak niezwykłych umysłów, talentów i osobowości – Dostojewskiego i Prokofiewa – musiało zaowocować co najmniej niebanalną operą.

Równie ciekawa jest suita baletowa. Wchodzące w jej skład zarówno Suita weselna, jak i Fantazja cygańska to muzyka bardzo barwna, skontrastowana, z jednej strony przepełniona żywiołowością, humorem, groteską, z drugiej zaś – liryką i nastrojowością. Operowanie takimi kontrastami nie należy do najłatwiejszych, tym większe zatem uznanie należy się fińskiej orkiestrze pod kierownictwem Dimy Slobodeniouka (pochodzenia rosyjsko-fińskiego). Jakość nagrania jest w pełni zadowalająca, a zrozumienie muzyki i jej wewnętrznej struktury pokazuje zdecydowanie, że zarówno orkiestra z Lahti, jak i jej prowadzący wykonali bardzo dobrą i w pełni zadowalającą pracę, przez co nagrania tego słucha się z prawdziwą przyjemnością. Jedyną rzeczą sporną może być tutaj rozbicie Suity weselnej na dwie części i wstawienie pomiędzy nimi Fantazji cygańskiej; taki układ pozostaje dla mnie niezrozumiały, tym bardziej, że zarówno Suita, jak i Fantazja to głównie skontrastowane różnorakie tańce i ich rozbicie nie jest tu chyba niczym uzasadnione. Poza tym małym kuriozum płyta zdecydowanie do polecenia każdemu miłośnikowi dobrej muzyki.

Kuba Banaś

Sergiusz Prokofiew
Suity z "Gracza" i Baśni o kamiennym kwiecie"; Szkic jesienny
Lahti Symphony Orchestra • Dima Slobodeniouk, dyrygent
BIS-2301 • w. 2020, n. 2017-2019 • (SACD), 66’42” ●●●●●○