Kolejne odkrycie z Czech - Karel Kovařovic i jego Kwartety smyczkowe.

Jak powszechnie wiadomo, Czesi bardzo skutecznie wypromowali swoją muzykę i kompozytorów, ale pomimo tego nadal odkrywają zapomniane dzieła mniej znanych autorów. Kto np. u nas wie kim był Karel Kovařovic (1862-1920)? Być może zapaleni wielbiciele opery kojarzą jego nazwisko przy okazji trudności, jakie Leoš Janáček napotykał przy usiłowaniu wprowadzenia swojej Jenůfy (znanej początkowo jako Její pastorkyňa) na deski Teatru Narodowego. To właśnie Kovařovic blokował przez lata jej wystawienie i wymusił na autorze dokonanie zmian. Z drugiej jednak strony, jako dyrygent propagował czeską twórczość, zaś w roli kompozytora poświęcał się pisaniu dzieł scenicznych, baletowych, fortepianowych oraz kameralnych.

Ten ostatni rozdział jego dorobku reprezentują nagrane po raz pierwszy na płycie Supraphonu Kwartety smyczkowe. Są autorstwa młodego człowieka, pierwszy z nich, D-dur , wyszedł spod pióra siedemnastolatka. Następny, a-moll, Kovařovic napisał w wieku 25 lat, zaś ostatni, G-dur, pochodzi z roku 1894. Dowodzą rozwoju języka i rzemiosła kompozytorskiego. Pierwszy wywiera już dobre wrażenie, choć finał i umiejętność selekcji materiału nieco przerasta możliwości nastoletniego muzyka. Utworem znacznie większego formatu jest już Drugi, nic dziwnego, że adresatem dedykacji jest sam Antonín Dvořák. Szkoda, że III Kwartet G-dur nie został ukończony – o tym, że jest to duża strata, świadczą dwie kompletne części i krótkie, piękne, nastrojowe Adagio, które urywa się po piątej minucie. Finału niestety brak.

Przed nami światowa premiera fonograficzna, zrealizowana przez Stamic Quartet, kolejną doświadczoną i renomowaną kameralną grupę z Czech. Założona w roku 1985, koncertuje w ojczyźnie i na świecie, ciesząc się pochwałami krytyki i zainteresowaniem publiczności. Muzycy sięgają również po mniej znany repertuar, czego dowodem w ich dyskografii są np. albumy z Kwartetami Josefa Bohuslava Foerstera czy Sofii Gubajduliny. W najnowszym nagraniu formacja pokazuje się z bardzo dobrej strony. Podoba się selektywne brzmienie, ciepły, pełny dźwięk instrumentów, jak również staranna praca nad partyturami pod kątem wierności zamysłom autora. Nie byłoby w tym niczego dziwnego, gdyby nie fakt, że to właśnie członkowie grupy odkryli rękopisy nagranych dzieł, dokonali ich rewizji, przygotowali materiały wykonawcze i w końcu je nagrali, udostępniając melomanom i muzycznemu światu. Karel Kovařovic jawi się w nich jako autor obdarzony talentem melodycznym, co nie dziwi w przypadku dogłębnej znajomości muzyki wokalnej i praktyce dyrygenckiej. Jego dzieła charakteryzują się wyraźnie słowiańskim charakterem, a ten zawsze się podoba. Gra Kwartetu Stamica pokazuje walory tej muzyki, jej zmysł formalny, tempa dobrane są sensownie, nie ma poczucia pośpiechu lub rozwlekłości. Artyści nie zapominają też o pokazaniu odpowiedniej rytmiki, zainspirowanej zapewne czeskim folklorem. Jest tu rys pewnej świeżości i naturalności, który wywiera pozytywne wrażenie na odbiorcy.

Na uwagę zasługuje także bardzo cenna poznawczo książeczka albumu, zawierająca szczegółowe informacje o kompozytorze, repertuarze i wykonawcach. Osobiście podoba mi się jeszcze łączny czas trwania albumu – 80 minut, co dla pewnych wiodących polskich firm wydawniczych jest chyba całkowitą abstrakcją, skoro wypuszczają na rynek krążki w pełnej cenie trwające mniej niż pół godziny...

Dobrze jest zatem poznać zupełnie nowy repertuar i poszerzyć w ten sposób swoje horyzonty. Dzięki Kwartetowi Stamica możemy poznać nieznaną, ale interesującą i zasługującą na poznanie stronę czeskiej kameralistyki końca XIX wieku. Warto posłuchać, np. na stronie wydawcy.

Paweł Chmielowski

(plytomaniak.blog@gmail.com)

Karel Kovařovic

Kwartety smyczkowe nr 1-3

Stamic Quartet

Supraphon SU 4267-2 • w. 2019, n. 2018 • 80’29 ●●●●●○

Autor bloga dziękuje wydawcy, firmie Supraphon, za nadesłanie albumu do recenzji. Polski dystrybutor wytwórni Supraphon, który nie jest w ogóle zainteresowany współpracą z Płytomaniakiem, nie przyczynił się w żaden sposób do ukazania się omówienia powyższego nagrania na stronie.

Autorův vřelý dík za pomoc v posouzení této nahrávky patří společnosti Supraphon a.s z Prahy a zejména panu Lukáši Kadeřábkovi.