Zapomniana muzyka polska (7) - ciekawe, pełne niuansów dzieła Juliusza Wertheima.

Juliusz Wertheim – polski kompozytor, pianista, pedagog, dyrygent, krytyk muzyczny. Uczeń M. Moszkowskiego, R. Strobla, Z. Noskowskiego. Bliski przyjaciel K. Szymanowskiego i A. Rubinsteina, postać znana i lubiana w środowisku muzycznym. W swojej twórczości ulegał estetyce romantycznej, głównie wpływom R. Schumanna, J. Brahmsa i F. Liszta. Przyczynił się do rozkwitu neoromantyzmu w muzyce polskiej. Jego twórczość zdominowana jest przez swoisty nastrój smutku i melancholii. Muzykę Wertheima cechuje również staranne wypracowanie szczegółu, melodyjność, wyszukana metrorytmika, rozszerzona tonalność.

Tyle o kompozytorze, którego muzykę prezentuje płyta polskiego wydawnictwa Acte Préalable. Niniejszy krążek zawiera pięć fortepianowych kompozycji Juliusza Wertheima. Są nimi: Drei Weisen im polnishen Volkston op. 13, Impromptu op. 6, Preludia op. 2, Wariacje op. 4 oraz Preludia op. 5. Za instrumentem zasiadła Elżbieta Tyszecka, która już wcześniej dokonała szeregu nagrań dla tej wytwórni, grając dzieła m. in. A. Tansmana, M. Weinberga, T. Szeligowskiego.

Płytę otwierają Cztery Preludia z opusu 2, cykl młodzieńczych utworów, będący zapowiedzią stylu kompozytora; dominuje w nich nastrój smutku i melancholii, nastrojowość i silny emocjonalizm. Kolejne preludia, dwa, z opusu 5, nawiązują swoim charakterem do preludiów Karola Szymanowskiego, którego Wertheim bardzo cenił, zwłaszcza za wczesną twórczość i Króla Rogera (jednocześnie ostro krytykując jego II i III Symfonię). Trzecią kompozycją są Wariacje opus 4, zadedykowane wybitnemu pianiście, jednemu z najwybitniejszych interpretatorów muzyki niemieckiej, Wilhelmowi Backhausowi; cykl ten obejmuje majestatyczny temat oraz dziesięć wariacji, o bardzo zróżnicowanym charakterze. Przedostatni utwór to Dwa Impromptus z op. 6, które sięgają wyżyn wirtuozostwa i świadczą dobitnie o wielkim talencie Wertheima; oba są trzyczęściowe i wewnętrznie zmienne. Całość nagrania zamykają Drei Weisen im polnischen Folkston op. 13, zadedykowane Romanowi Jasieńskiemu, uczniowi Wertheima, pianiście i popularyzatorowi muzyki; mają ona charakter mazurkowy, trzyczęściowy, również w formie pieśni.

Nagranie niewątpliwie ma wartość poznawczą – kolejny raz mamy okazję przyjrzeć się twórczości zapomnianego, rzadko grywanego w Polsce kompozytora. Utwory są bardzo ciekawe – bez wątpienia jest to wartościowa, dobrze skonstruowana muzyka, o silnym pierwiastku emocjonalnym, zdecydowanie warta poznania. Nagranie jest również klarowne – jakość brzmienia jest bardzo dobra, w pełni satysfakcjonująca nawet najbardziej wymagające ucho. Wielkie brawa należą są pianistce – bardzo wyraźne są wszelkie niuanse dynamiczne, agogiczne, gra jest bardzo przemyślana i klarowna. Jestem przekonany, że Elżbieta Tyszecka dobrze odczytała zamysły kompozytora i z wielką starannością oddała to, co zostało zapisane na pięciolinii. Zdecydowanie polecam to nagranie.

Jakub Banaś

Juliusz Wertheim
Utwory fortepianowe

Drei Weisen im polnischen Volkston op. 13, Impromptu op. 6, Preludia op. 2, Wariacje op. 4, Preludia op. 5
Elżbieta Tyszecka, fortepian
Acte Préalable AP0428 • w. 2018, n. 2018 • 80’32” ●●●●●○

Autor bloga serdecznie dziękuje wytwórni Acte Préalable i panu Janowi A. Jarnickiemu za przekazanie albumu do recenzji na potrzeby Płytomaniaka.